Wniosek do NIK ws. SPEC

24 kwietnia 2018 przedstawiciele i przedstawicielki Koła Warszawskiego Partii Zieloni zwrócili się z wnioskiem o zbadanie skutków prywatyzacji komunalnego Stołecznego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Warszawie do Najwyższej Izby Kontroli.

Oto jego treść:

W imieniu Zarządu Koła Warszawskiego Partii Zieloni zwracamy się z wnioskiem o zbadanie skutków prywatyzacji komunalnego Stołecznego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Warszawie. W szczególności wnioskujemy o zbadanie:

1. Wpływu prywatyzacji komunalnego przedsiębiorstwa ciepłowniczego SPEC
   na możliwość prowadzenia polityki energetycznej i antysmogowej w Warszawie;
2. Wpływu prywatyzacji komunalnego przedsiębiorstwa ciepłowniczego SPEC
   na realizację zadań w zakresie dostaw ciepła do budynków przez m. st. Warszawę;
3. Wzrostu cen ciepła o ok. 20%, który nastąpił w ciągu 2 lat od sprzedaży przedsiębiorstwa SPEC firmie Dalkia;
4. Stosunku przychodów osiągniętych ze sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład prywatyzowanego przedsiębiorstwa SPEC przez firmy Dalkia i Veolia w ciągu 5 lat
   od prywatyzacji SPEC do przychodu osiągniętego przez m. st. Warszawę ze sprzedaży akcji SPEC firmie Dalkia. W szczególności zwracamy się o sprawdzenie, czy nie doszło do niegospodarności ze strony urzędu m. st. Warszawy;
5. Czy osoby, które podejmowały decyzje o prywatyzacji, nie skorzystały na sprzedaży nieruchomości dawnej firmy SPEC o których mowa w punkcie 4;
6. Przychodów osiągniętych przez m. st. Warszawę z tytułu przekształcania prawa użytkowania wieczystego na cele infrastruktury technicznej w prawo użytkowania wieczystego na cele zabudowy mieszkaniowej, biurowej i usługowej, dotyczącego nieruchomości określonych w p. 4. W szczególności zwracamy się o sprawdzenie, czy przychody odzwierciedlały wzrost wartości nieruchomości na skutek wydanych decyzji administracyjnych.

Uzasadnienie

Przedsiębiorstwo komunalne SPEC zostało założone w 1954 r. w celu zapewnienia dostaw ciepła do budynków, poprzez zdalaczynny system ciepłowniczy. Taki system pozwalał
na likwidację nieefektywnych i mocno zanieczyszczających środowisko lokalnych urządzeń ogrzewczych. SPEC zajmował się budową i eksploatacją sieci ciepłowniczych, kotłowni,
w początkowym okresie również elektrociepłowni. W 2011 r przedsiębiorstwo komunalne SPEC zostało sprywatyzowane poprzez sprzedaż akcji firmie Dalkia, która po sprzedaży licznych nieruchomości, nabytych jako składniki majątku SPEC, pozostałą część tego majątku sprzedała firmie Veolia, która do dziś eksploatuje warszawską sieć ciepłowniczą.

Zmiana formy własności znacznie ograniczyła wpływ m. st. Warszawy na rozwój miejskiego systemu ciepłowniczego. Temat ten powraca w kontekście zanieczyszczenia powietrza.

Z apelem o zbadanie wpływu prywatyzacji SPEC na zdolność m. st. Warszawy do prowadzenia polityki antysmogowej Partia Zieloni zwróciła się do Sejmiku Województwa Mazowieckiego, składając wnioski i uwagi do projektu uchwały w sprawie wprowadzenia na obszarze Województwa Mazowieckiego ograniczeń i zakazów w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw, tzw. uchwały antysmogowej w sierpniu 2017. O ile nam wiadomo, takie działanie nie zostało podjęte. Złożone wówczas wnioski przekazujemy w załączeniu.

Ciepło wytwarzane w elektrociepłowniach i dostarczane do mieszkań siecią ciepłowniczą jest tańsze niż ogrzewanie gazowe, czy elektryczne. Jednakże, aby odbiorca miał możliwość wyboru sposobu ogrzewania, budynek musi znajdować się w zasięgu sieci ciepłowniczej. Gdy przedsiębiorstwo ciepłownicze było własnością miasta, rozbudowa sieci uzgadniana była
z władzami miasta, skorelowana z jego rozbudową i finansowana w głównej mierze z zysku przedsiębiorstwa. Obecnie słyszymy, że m. st. Warszawa ma zamiar dofinansowywać rozbudowę sieci. Budzi to nasze ogromne zdziwienie, gdyż po prywatyzacji SPEC ceny ciepła wzrosły o ok. 20% w ciągu 2 lat (taryfy ciepłownicze były zatwierdzone przez Urząd Regulacji Energetyki), choć w tym samym czasie główne składniki kosztów, tj. koszty zakupu węgla i energii elektrycznej, praktycznie się nie zmieniły. Czemu zatem, przy tak podniesionych przychodach, obecnego eksploatatora miejskiej sieci ciepłowniczej nie stać na inwestycje? Wiele warszawskich wspólnot zwróciło się w 2013 r. z pytaniem o powody wzrostu cen ciepła do Urzędu Regulacji Energetyki. Korespondencję w tej sprawie przekazujemy w załączeniu.

Przypominamy, że przy niższych cenach ciepła przedsiębiorstwo komunalne SPEC skutecznie realizowało inwestycje i dzieliło się corocznym zyskiem z budżetem miasta. Dlatego bulwersujący jest fakt, iż na skutek prywatyzacji m. st. Warszawa nie tylko utraciło stały dochód, ale jeszcze dopłaca do inwestycji w majątek prywatnej firmy. Zbadana winna być także poprawność taryf ciepłowniczych dla m. st. Warszawy co najmniej od 2007 r. Nagła zwyżka cen ciepła sugeruje, że albo taryfy ustalane dla SPEC były zaniżone, co obniżało wartość przedsiębiorstwa bezpośrednio przed prywatyzacją, albo taryfy po prywatyzacji zostały zawyżone, co daje nadmierne zyski obecnym właścicielom, a w sferze społecznej pogłębia ubóstwo energetyczne warszawianek i warszawiaków. Podkreślić należy, że zyski wypracowywane przez SPEC zasilały budżet miasta.

Zwracamy również uwagę iż przedsiębiorstwo komunalne SPEC zostało sprywatyzowane w tym samym roku, w którym PGNiG – spółka z dominującym udziałem Skarbu Państwa – odkupiło elektrociepłownie warszawskie od firmy Vattenfall. Po kilku latach od sprzedaży stołecznych elektrociepłowni zagranicznemu koncernowi podjęto decyzję o ich renacjonalizacji poprzez wykup przez firmę z udziałem Skarbu Państwa, gdyż uznano, że państwo polskie powinno mieć kontrolę nad tymi ważnymi dla rozwoju miasta obiektami. Mimo to w tym samym czasie zdecydowano o prywatyzacji najbardziej istotnego elementu systemu ciepłowniczego, czyli sieci. Taka polityka wydaje się nieracjonalna. Ze względów technicznych nie jest możliwa budowa równoległych sieci na tym samym terenie, toteż działalność polegająca na przesyle ciepła, tak jak przy przesyle energii elektrycznej, jest naturalnym monopolem. Unia Europejska, dostrzegając ten problem, zaleca aby sieci przesyłowe były własnością publiczną, między innymi w celu zapewnienia ciągłości dostaw i równego dostępu do rynku różnym wytwórcom energii. Czy decyzja o prywatyzacji miejskiej sieci ciepłowniczej w Warszawie jest zatem spójna
z polityką energetyczną zalecaną przez UE?

Majątek SPEC tworzony był przez 57 lat, początkowo finansowany w całości przez miasto,
a stopniowo w coraz większym stopniu przez przedsiębiorstwo z marży płaconej przez odbiorców ciepła. W jego skład wchodziły sieci ciepłownicze, przepompownie, węzły ciepłownicze i wiele nieruchomości. Zbadania wymaga objęcie prywatyzacją tych nieruchomości będących w użytkowaniu SPEC, które w ciągu kilku lat po prywatyzacji zostały sprzedane. Ważne jest zbadanie stosunku przychodów uzyskanych ze sprzedaży tych nieruchomości do przychodu osiągniętego przez m. st. Warszawę ze sprzedaży akcji SPEC firmie DALKIA, o co wnioskujemy w p. 4. Istotne przy tym jest uwzględnienie przychodów uzyskanych przez m. st. Warszawa z tytułu przekształcania prawa użytkowania wieczystego na cele infrastruktury technicznej w prawo użytkowania wieczystego na cele zabudowy mieszkaniowej, biurowej i usługowej, dotyczącego nieruchomości określonych w p. 4. Zmiana celu przeznaczenia nieruchomości oraz wydłużenie okresu dzierżawy wieczystej znacznie wpływa na wartość nieruchomości. Jakie korzyści z podjęcia tych decyzji odniosło m. st. Warszawa? Czy osoby podejmujące decyzje o składnikach majątku do sprywatyzowania nie odniosły korzyści przy transakcjach sprzedaży i zmiany przeznaczenia nieruchomości wspomnianych powyżej?

Zależy nam na tym, aby warszawianki i warszawiacy mogli korzystać z taniego ciepła produkowanego i dostarczanego w sposób efektywny i przyjazny dla środowiska. System ciepłowniczy jest kluczowym elementem miejskiej infrastruktury, który powinien być dostępny w równym stopniu dla wszystkich, gdy tylko pozwalają na to względy techniczne. Jako dobro wspólne, nie powinien być źródłem zysków dla prywatnych koncernów, tylko przynosić korzyści całej miejskiej społeczności.

Ze względu na istotność problemu i powyższe wątpliwości dotyczące prywatyzacji SPEC wnosimy o szybkie i dogłębne zbadanie sprawy, które może pomóc uniknąć dalszych błędów w zarządzaniu tym kluczowym elementem infrastruktury miejskiej.

Czekamy na reakcję NIK!

Zdjęcia: Aleksandra Kołeczek