Czy ryby nie mają głosu?

List otwarty Zielonych do Ministra Środowiska, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Prokuratury Krajowej w sprawie masowego wyginięcia ryb w wodach rzeki Bug.

W związku z masowym marciem ryb w rzece Bug, oraz spływaniem martwych ryb rzeką Narew w kierunku zalewu Zegrzyńskiego, zwracamy się z prośbą o podanie dokładnych przyczyn takiego stanu rzeczy. Dotychczas podano tylko informację, że powodem jest przyducha, czyli brak tlenu w wodzie i stan ten spowodowany jest upałami. To budzi nasze wątpliwości. Temperatury tego lata są znacznie niższe, niż w latach poprzednich. Ponadto ulewne deszcze sprawiły, że stan wód w wymienionych rzekach jest bardzo wysoki i a temperatura – stosunkowo niska. Wydaje się, że rzekome upały jej nie nagrzały do tego stopnie, aby mogło dojść do zjawiska tzw. przyduchy. Zastanawiający jest także fakt, że zjawisko owej niezwykłej przyduchy występuje tylko na kilku odcinkach rzeki.

Zwracamy się zatem z pytaniem: czy dokonano analizy chemicznej padłych ryb, wody oraz terenów nadrzecznych w miejscach, gdzie doszło do masowego wymierania ryb? Jakie są wnioski z tej analizy? Czy potwierdzają one możliwość zrzucenia do rzek substancji niebezpiecznych lub ścieków podczas niedawnych intensywnych opadów deszczu? Czy ustalono ewentualne miejsca pochodzenia takich substancji? Czy podjęto rozmowy ze stroną ukraińską na temat ewentualnego pochodzenia substancji niebezpiecznych z tego kraju? Jakie działania planuje Polska wspólnie z Ukrainą na rzecz inwentaryzacji i zabezpieczenia np. składowisk odpadów niebezpiecznych (np. mogilniki z przeterminowanymi pestycydami) i radioaktywnych, w dorzeczu Bugu po obu stronach granicy w kontekście niedawnych intensywnych opadów, które także w przyszłości doprowadzić do wypłukiwania substancji szkodliwych do strumieni i rzek, powodując katastrofę ekologiczna?

Jednocześnie pozwolimy sobie przypomnieć, że od 1 stycznia 2009 gospodarstwa rolne w Polsce otrzymujące dopłaty ze środków Unii Europejskiej powinny wypełniać wszystkie unijne przepisy ochrony środowiska pod rygorem wstrzymania lub odebrania wsparcia finansowego (w ramach wprowadzonego mechanizmu tzw. cross-compliance). Jakie działania i jakie dodatkowe środki zostały przeznaczone z budżetu Państwa na prowadzenie stałej kontroli gospodarstw rolnych (szczególnie tych mogących negatywnie oddziaływać na środowisko i zdrowie, np. tzw. gospodarstw przemysłowych).

Należy pozytywnie ocenić decyzję o natychmiastowym zamknięciu plaż na terenach leżących nad skażonymi zbiornikami i rzekami, ale to nie zamyka sprawy potencjalnego bezkarnego zanieczyszczania wód w Polsce oraz potrzeby zwiększenia monitoringu obiegu substancji niebezpiecznych w środowisku. Nie może być tak, że jedni unikają ponoszenia kosztów zanieczyszczania, natomiast społeczeństwo i środowisko ponosi ich konsekwencje.