Ekomiasta

W sobotę 21 lipca zainaugurowana została wakacyjna inicjatywa Centrum Sztuki Współczesnej: ZIELONY JAZDÓW, czyli CSW na trawie. Tematem przewodnim akcji, która zakończy się w połowie września, będą zagadnienia związane z szeroko pojętą ekologią. Podnoszone będą tematy zrównoważonego rozwoju, odpowiedzialności za środowisko, zdrowego stylu życia. Organizatorzy stawiają sobie ambitne zadanie, jakim jest „poszukiwanie alternatywnych rozwiązań wobec masowej, jednorazowej konsumpcji”. Temu mają służyć warsztaty, pokazy filmów i wykłady. Nie zabraknie również lżejszych i bardziej relaksujących form takich jak koncerty, wspólne gotowanie oraz joga, tai chi i masaże.

Cykl spotkań zapoczątkowała dyskusja panelowa „Eko-miasta przyszłości. Plany dla świata, lekcja dla Warszawy”. Dyskutowali: Łukasz Nowacki (futurysta i ekologiczny designer), Michał Czeredys (architekt) i Marcin Wróblewski (Biuro Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy).

Łukasz Nowacki przedstawił realizowane aktualnie na świecie projekty eko-miast. Wśród przykładów pojawiło się chińskie Dongtan, południowokoreańskie Songdo i budowany od 2006 r. w Zjednoczonych Emiratach Arabskich Masdar. Wszystkie te projekty ze względu na zastosowanie przy ich budowie najnowszych technologii mogą być uznane za miasta przyszłości. U ich podstaw leży dbałość o ograniczenie zużycia energii z jednej strony i z drugiej uzyskiwanie jej w jak największym zakresie ze źródeł odnawialnych. W Masdar 100 proc. energii pozyskiwane ma być w ten sposób, głównie z kolektorów słonecznych. Zastosowanie budownictwa pasywnego, postawienie na transport publiczny, specjalne rozwiązania architektoniczne, które nawet w klimacie pustyni zapewniają na ulicach i w domach znośne temperatury, mają zapewnić znaczącą oszczędność energii. Zaprojektowano również taki obieg wody i w taki zagospodarowano odpady, by wykorzystać te zasoby w sposób optymalny.

Mimo że u podstaw realizacji tych projektów leżała ekologia, budzą one sporo kontrowersji. Są szalenie kosztowne, są bardziej realizacją ekscentrycznej wizji niż wyrazem troski o środowisko naturalne. Nie zawsze decydowano się na najbardziej ekologiczne rozwiązania: w Sangdo energia ma być pozyskiwana głównie z gazu ziemnego, Dongtan zaś budowane jest na obszarze, na którym chronione są ptaki. Realizacji tych projektów nie sprzyja również światowy kryzys gospodarczy, niektóre rozwiązania z powodu braku pieniędzy nie będą użyte.

Z kolei Maciej Czeredys skupił się na ewolucji idei miasta idealnego. Sam termin „utopia” narodził się w Europie, poszukiwanie idealnej rzeczywistości ma swoje początki w renesansie. Współczesne projekty eko-miast w jakimś sensie oddają ducha naszej epoki. Poszukiwanie utopii może mieć dwa źródła, może być próbą ucieczki od rzeczywistości lub wynikać z chęci rozwiązania konkretnych problemów. Trudno orzec, co leży u podstaw budowy takich miast jak Masdar czy Dongtan.

Czeredys odniósł się również do tego, jak powinno wyglądać współczesne miasto. Celem powinien być zrównoważony rozwój i sytuacja, w której ślad ekologiczny będzie jak najmniejszy. Osiągnąć można to tylko poprzez zmniejszanie zużycia energii. Taką tendencję widać w przypadku państw rozwiniętych, takich jak USA czy obszar UE. W państwach rozwijających się zużycie nadal jednak rośnie. Biorąc pod uwagę ekologię, Warszawa wypada słabo, nadal sprzyja się tu motoryzacji. Skutkuje to nie tylko zanieczyszczeniem powietrza ale również zanieczyszczenia hałasem. Problemem jest również dzika urbanizacja, brak planu, który porządkowałby ten obszar. Miasto nie może więc zostać zaprojektowane od początku do końca. Jeśli można dostrzec jakąś koncepcję, to tylko w komercyjnych projektach. Przykładem może być Port Praski, gdzie przestrzeń publiczna ograniczona jest do siatki ulic, a reszta może być zamknięta dla ogółu.

Marcin Wróblewski na wstępie nie zgodził się z przedmówcą, że miasto sprzyja motoryzacji. Starał się przekonywać, że staje się ono coraz bardziej przyjazne dla rowerzystów. Wkrótce ma zacząć funkcjonować na szerszą skalę rower publiczny. Przedmiotem troski władz miasta jest również transport publiczny, regularnie wymienia się tramwaje i autobusy, również na te o napędzie hybrydowym. Budowane jest również druga linia metra i rozwijany jest projekt SKM.

Warszawa współpracuje z innymi dużymi miastami europejskimi i z tego czerpie inspiracje. Dotyczy to takich spraw jak zmniejszenie zużycia energii i redukcja emisji gazów cieplarnianych. W tym celu modernizowane jest oświetlenie ulic, powstają pierwsze stacje ładowania pojazdów elektrycznych. Pod znakiem zapytania stoi pozyskiwanie energii z biomasy, zmiana właściciela Elektrociepłowni Warszawskich S.A. może opóźnić inwestycje w tej dziedzinie. Planowana jest dalsza rozbudowa spalarni śmieci na Targówku, docelowo mam być utylizowana połowa wszystkich odpadów z Warszawy. Wróblewski w swoim wystąpieniu powiązał bezpośrednio ekonomię i ekologię. Wszystkie inicjatywy pro środowiskowe są realizowane o ile są korzystne z ekonomicznego punktu widzenia. Miasto ma być wizytówką dla całego kraju, dlatego władze mobilizują się do wprowadzania innowacyjnych rozwiązań.

Marcin Wrzos