Przedstawiam przyjęte na spotkaniu Rady Europejskiej Partii Zielonych, które odbyło się między 8 a 10 października w Paryżu:Ostatnie tygodnie pokazały nam upadek jednych z największych banków świata, nacjonalizację europejskich i amerykańskich instytucji bankowych, wprowadzenie miliardów euro przez banki centralne i dramatyczne spadki na giełdach. Na chwilę obecną rynki nie były w stanie znaleźć rozwiązania kryzysu, który same wytworzyły, a także ograniczyć jego złowrogie skutki dla setek tysięcy ludzi, którzy stracą swoje domy lub pracę, a także dla firm, które znalazły się w pułapce kredytowej. To tylko niektóre z efektów finansowego neoliberalizmu. Mamy nadzieję, że wyznaczają one koniec ery deregulacji finansowej, którą podążały tak prawicowe, jak i lewicowe rządy od końca lat 70. XX wieku. To zdumiewające, że 40 lat później wiele z nich nadal broni fikcji, że rynki uregulują się same, optymalizując swoje działania i zapewniając, że zyski najbogatszych spłyną w dół z pożytkiem dla wszystkich.
USA i UE muszą przejąć kontrolę nad systemem finansowym dnia dzisiejszego i znaleźć oraz wdrożyć odpowiedni system regulacyjny. Zanim jednak będziemy w stanie je wytworzyć i zaimplementować, musimy zrozumieć podłoże kryzysu - a to nie jest związane wyłącznie z finansami. Korzeni problemu szukać można w ideologiach i świadomych wyborach, które wykraczają ponad świat finansów. System regulacji musi prowadzić do zmiany w sposobie działania rynków finansowych, ale też w takich dziedzinach, jak rozwiązywanie nierówności, opodatkowanie, redystrybucja dochodu i zarządzanie w czasach końca taniej ropy.
Możemy wyróżnić 3 główne przyczyny aktualnego kryzysu:
1. Pierwszą z nich jest deregulacja systemu finansowego, który umożliwiał wytworzenie nowych produktów bez związku z ekonomiczną rzeczywistością, np. ich wartość była dużo bardziej ezoteryczna niż realna. Co więcej, reguły kontrolujące aktywność bankową były w większości omijane z błogosławieństwem państwowych instytucji nadzoru. Banki te kreowały usługi typu "subprime credits", nad którymi nie miały żadnej kontroli. Zabezpieczenia, które powinny ograniczyć ryzyko poprowadziły banki do wejścia w jeszcze bardziej ryzykowne przedsięwzięcia.
2. Kolejnym czynnikiem był ogromny napływ pieniędzy na rynek. Jego źródłem były:
a) Długi krajów bogacących się na paliwach kopalnianych, a także niektórych wschodzących gospodarek
b) Systemy opieki społecznej - znaczne inwestycje związane z ubezpieczeniami na życie i funduszami emerytalnymi instytucji zajmującymi się tymi kwestiami (towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne...)
c) Znaczący wzrost nierówności w dochodach i posiadaniu, który umożliwił wprowadzanie osobistych fortun na rynki
d) Zmiany w systemie redystrybucji z uszczerbkiem na zarabkach i dochodach kapitałowych. Nigdy przedtem zyski z tego typu działań nie były tak wysokie.
3. Trzecim jest horrendalne zadłużenie. W kontekście wzrastających nierówności społecznych, napięć dotyczących rynku mieszkaniowego, niskich stóp procentowych, szczególnie w Stanach Zjednoczonych wzrostów cen nieruchomości i nacisku na konsumpcję, długi gospodarstw domowych wzrosły nie tylko za oceanem, ale też w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Hiszpanii i innych krajach. To właśnie długi z nieruchomości i kredyty najmniej wypłacalnych były sprzedawane przez amerykańskie banki dla innych graczy na rynkach finansowych, pozwalając im na wymiganie się od odpowiedzialności.
Efektem tej działalności olbrzymie sumy pieniędzy były użyte do kupna coraz bardziej ryzykownych kredytów bez jakiejkolwiek publicznej kontroli i regulacji.
Mając to na uwadze, Europejska Partia Zielonych proponuje do rozważenia następujące propozycje:
W krótkim okresie czasu rządy nie mają innego wyjścia, jak podjąć działanie w celu zapobieżenia krachowi systemu bankowego poprzez państwowe gwarancje albo napływ kapitału, używając pieniędzy podatników. Ponieważ w tym samym czasie rządy znajdują miliardy na ratowanie banków odpowiedzialnych za kłopoty, podczas gdy nie mogą znaleźć środków na walkę z głodem, bezrobociem, degradacją środowiska, zubożeniem bioróżnorodności i pomoc rozwojową, wsparcie to nie będzie uzasadnione, jeśli nie będzie związane z działaniami na rzecz stabilizacji i większej przejrzystości systemu finansowego:
- Zarobki członkiń i członków zarządów, a także handlarzy finansowych muszą zostać drastycznie ograniczone. Były one jednym ze źródeł aktualnego kryzysu, bowiem wielkie banki chciały za wszelką cenę sztucznie zawyżyć wyniki swoich funduszy, by uzasadnić skandaliczne zarobki osób za nie odpowiedzialnych. Zachęcało to zarządy do brania nienaturalnego ryzyka przy zaciąganiu kredytów. Od dziś ich płace muszą być zgodne z realnym, zrównoważonym działaniem
- Długo postulowany przez Zielonych podatek na transakcje finansowe (Tobina/Spahna) musi być natychmiastowo wprowadzony na szczeblu europejskim
- Wszystkie instrumenty finansowe aktualnie używane i sprzedawane przez instytucje finansowe, szczególnie umożliwiające utajanie długów, muszą być nadzorowane przez Fundację Testowania Usług Finansowych, powołaną na szczeblu europejskim. Te instytucje, których nieszkodliwość i wartość dodana do gospodarki będą poddawane w wątpliwość będą musiały przejść dodatkową procedurę akredytacyjną
- Zakazana musi zostać spekulacja co do straty wartości danych aktywów
- Wyceny zapasów według wartości rynkowej okazały się wadliwe i należy je zreformować
- Podjęte muszą być inicjatywy na poziomie europejskim, które umożliwią efektywną akredytację, przejrzystość i kontrolę nad funduszami hedgingowymi
- Należy zintensyfikować działania skierowane przeciw nadużyciom podatkowym i omijaniu płacenia podatków, prowadząc do likwidacji raków podatkowych w obrębie UE i tworząc nacisk na te poza Unią
- Musimy poświęcić uwagę na stworzenie regulacji, zapobiegających przejmowaniu kontroli nad przedsiębiorstwami przez udziałowców spekulacyjnych, np. wprowadzając opóźnienia przed czasem, kiedy będą mogli korzystać ze swojego prawa głosu
Działania na rzecz ochrony konsumentek i konsumentów:
W całej Unii Europejskiej depozyty w instytucjach finansowych muszą być zagwarantowane na minimalnym poziomie 100.000 €. By osiągnąć ten efekt, należy powołać rezerwę, na którą złożyć się muszą wszystkie instytucje finansowe - musi ona powstać też tam, gdzie jeszcze jej nie ma
Działania na rzecz poprawy siatki regulacyjnej:
- Reguły bankowości muszą zapewniać odzwierciedlenie realnej sytuacji w kosztorysach, np. drastycznie ograniczając możliwości instytucji finansowych co do wyrzucania z ich sprawozdań kluczowych zagrożeń i odchodząc od reguł, opartych jedynie na krótkoterminowej wycenie
- Na poziomie europejskim należy powołać do życia niezależną agencję ratingową
- Pakiet regulacyjny musi być wsparty poprzez powołanie kontynentalnego kontrolera (instytucji nadzorującej), który pomimo różnic pomiędzy państwami członkowskimi będzie na tyle mocny, by wymuszać stosowne regulacje
Działania skierowane na likwidację negatywnych wpływów kryzysu na prawdziwą ekonomię:
- Skoordynowanie działań na szczeblu europejskim, mających na celu ograniczyć negatywne skutki kryzysu na inne sektory gospodarki
- By opanować kryzys, należy przedsięwziąć nadzwyczajne działania budżetowe
- By zwalczyć wpływ kryzysu na przedsiębiorstwa (szczególnie małe i średnie firmy), Europejski Bank Centralny musi dać im gwarancje zachowania płynności finansowej
Na zakończenie warto wspomnieć, że ci, których działania przyczyniły się do tego krachu nie mogą uciec od odpowiedzialności. Należy wszcząć dochodzenia mające na celu ustalenia, czy obecne regulacje, jakkolwiek ograniczone, nie zostały przekroczone (szczególnie w kwestiach przejrzystości), a tam, gdzie to możliwe, należy dążyć do procesów sądowych.
Na poziomie Komisji Europejskiej komisarz McCreevy był jednym z promotorów deregulacji rynków finansowych, ciesząc się pełnym wsparciem przewodniczącego Barroso. Ciąży na nich wielka, polityczna odpowiedzialność za ten krach i zrobimy co w naszej mocy w celu zapobieżenia powrotowi komisji Barroso/McCreevy w 2009 roku.
Wnioski
Biorąc pod uwagę wielonarodową naturę europejskich banków, jest mało prawdopodobne powstanie jednolitego, europejskiego planu w dziedzinie finansów. Ważnym jest, by decyzje państw członkowskich były skoordynowane i spójne. Biorąc to pod uwagę, decyzje Ecofin z 7.10.2008 są krokiem w dobrym kierunku - aczkolwiek nie idą wystarczająco daleko.
Poza tymi ratunkowymi propozycjami, musimy zadać pytania co do dominującej ideologii liberalizmu w kwestiach fiskalnych i kredytowych, walki z nierównościami, finansowania opieki społecznej itp. Dokumenty dotyczące ekonomii (przyjęty przez EPZ w kwietniu 2008 w Ljubljanie) i polityki społecznej (październik 2008 - Paryż) zawierają propozycje, które są w stanie zapewnić dobre warunki w każdym z państw członkowskich.
Kryzys finansowy jest historyczną szansą na wykucie nowej drogi rozwoju, która nie będzie opierać się na maksymalizacji krótkoterminowych zysków, ale skupi się na wprowadzeniu Europy i świata na ścieżkę zrównoważonego rozwoju, poprawiając jakość życia całej ludzkości. Europa musi odegrać kluczową rolę w tych przemianach. Nowy kierunek da Zielonym siłę do zdobycia większej ilości głosów w Eurowyborach 2009 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz