Jaka polityka gospodarowania odpadami będzie przyjazna dla środowiska i sprawiedliwa społecznie? Zieloni wyrażają stanowisko wobec nowej "ustawy śmieciowej".
Zieloni doceniają starania rządu w celu poprawy gospodarki odpadami, a zwłaszcza decyzję o komunalizacji odpadów, nie zgadzamy się jednak na towarzyszące temu przerzucanie kosztów na mieszkańców. Ustawa o odpadach z dn. 14 grudnia 2012 roku wprowadza pewne pozytywne zmiany (w szczególności komunalizując własność odpadów), wciąż jednak daleko nam do systemu gospodarki odpadami racjonalnego, przyjaznego dla środowiska i sprawiedliwego społecznie.
Przeciętny Polak generuje mniej odpadów komunalnych rocznie niż przeciętny obywatel UE, ale częściowo wynika to z procederu nielegalnego wyrzucania śmieci do lasów i ich spalania w domach. Poza tym jednak Polska znajduje się wśród krajów o największym procencie odpadów składowanych, a najmniejszym procencie odpadów odzyskiwanych lub wykorzystywanych jako źródła energii.
W dyrektywie ramowej 2008/98/WE w sprawie odpadów określono ramy prawne dla unieszkodliwiania odpadów w UE. Wprowadzono w niej zasady gospodarowania odpadami, np. zasadę „zanieczyszczający płaci”, oraz ustanowiono zasady, zgodnie z którymi państwa członkowskie muszą gospodarować odpadami w następującej kolejności: zapobieganie, ponowne wykorzystanie, recykling, inne formy odzysku oraz unieszkodliwianie.
Rozumiemy, że ustawa o odpadach ma zmienić patologiczną z punktu widzenia środowiska i gospodarki zasobami energetycznymi sytuację, gdy w jednym sektorze geograficznym, na tych samych ulicach kilka konkurencyjnych firm odbiera odpady komunalne od sąsiadujących domostw. Przekazując samorządom obowiązek zarządzania odpadami komunalnymi, tworzy jednocześnie obowiązkową opłatę za gospodarkę odpadami, usuwając jedną z istotnych przyczyn nielegalnego wywozu odpadów do lasów oraz nielegalnego spalania odpadów ze szkodą dla środowiska i zdrowia ludzi.
Dostrzegamy jednakże w ustawie poważne wady i domagamy się ich wyeliminowania przez ustawodawcę:
• ustawa nie wprowadza konkretnych rozwiązań dla zapobiegania tworzeniu odpadów, co powinno być priorytetem;
• wprowadza ukrytą prywatyzację gospodarki odpadami poprzez obowiązkowe przeprowadzenie konkursu zamówień publicznych, z obowiązkiem przekształcenia samorządowej jednostki oczyszczania w spółkę handlową;
• przeliczenia na podstawie powierzchni lokalu, czy ilości mieszkańców nie są tym samym, co ilość wytworzonych odpadów; przy braku ulg dla rodzin o najniższych dochodach nie chroni to obywateli przed niesprawiedliwymi społecznie rozwiązaniami;
• nie zobowiązuje samorządów do konsultacji i partycypacji społecznej w zakresie opłat za gospodarowanie odpadami i wprowadzanych systemów zbiórki selektywnej, m.in. z zarządcami spółdzielni mieszkaniowych – prowadzi to do groźnego społecznie zawyżania opłat.
Uważamy, że ustawa wymaga dalszych zmian we wskazanych kierunkach. Tymczasem domagamy się, aby władze samorządowe wprowadzające w życie nowe prawo robiły to z maksymalnym poszanowaniem zasad ekologii i sprawiedliwości społecznej.
Od władz samorządowych domagamy się wypełnienia luk legislacyjnych i poszukiwania lokalnych rozwiązań optymalnych pod względem społecznym i ekologicznym. Gospodarka odpadami komunalnymi musi być traktowana jak usługa publiczna, a nie jak źródło dodatkowego przychodu dla jednostki samorządowej. W szczególności promujemy systemy ulg dla rodzin najuboższych i za segregację odpadów oraz dopłat za niesegregowanie odpadów i ich nadwyżkę wobec pewnej normy, np. średniej krajowej. Domagamy się, aby każdy samorząd wdrożył zarówno dla gospodarstw indywidualnych, jak i dla spółdzielni mieszkaniowych systemy łatwe do praktycznego stosowania dla mieszkańców, organizując odbiór w miejscu ich wytworzenia odpadów posegregowanych (papier, plastik, szkło, metal) oraz odpadów pozostałych, ale także wspierając tworzenie systemów kompostowania i użytkowania odpadów organicznych (ogrodowych i kuchennych), aby zmniejszyć do minimum ilość odpadów niesegregowanych. Jednocześnie władze samorządowe powinny organizować lub wspierać praktyczne dla mieszkańców systemy odbioru pozostałych odpadów, a w szczególności elektroodpadów oraz wszelkich odpadów niebezpiecznych dla środowiska: baterii, neonów, transformatorów, kondensatorów, ale również opakowań po produktach toksycznych, farbach i rozpuszczalnikach, jak i zużytych narzędzi malarskich i innych. Ewidentne jest, iż nie wystarczy odebranie wszystkich tych odpadów od ich wytwórców i narzucenie na nich opłaty, trzeba jeszcze stworzyć skuteczny regionalny, wydajny ekonomicznie i prawidłowo zarządzany pod względem środowiskowym system transportu, składowania, przerobu i sprzedaży jako surowca, dla każdego typu odpadów osobno.
Wprowadzanie w życie ustawy o odpadach musi odbywać się z poszanowaniem prawa obywatelek i obywateli do rzetelnych konsultacji społecznych. Towarzyszyć temu powinien stały dialog społeczny z mieszkańcami i organizacjami ekologicznymi, oparty na tworzeniu partnerstw i wspieraniu działań o charakterze edukacyjnym, promujących zachowania pro-środowiskowe i odpowiedzialne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz