Zdrowie dla wszystkich. Priorytety polityki zdrowotnej

Zdrowie dla wszystkich. Priorytety polityki zdrowotnej Zielonych 2004

1. Zdrowie należy do wartości najbardziej cenionych przez ludzi, a zarazem jedną z najbardziej zaniedbywanych w polityce państwa. Zgodnie ze współczesnym stanem wiedzy medycznej na stan zdrowia wpływają nie tylko cechy indywidualne, lecz przede wszystkim społeczne i ekologiczne warunki, w jakich ludzie żyją, a także kulturowe wzory postępowania ze zdrowiem i chorobą. Dlatego zielona polityka ochrony zdrowia koncentruje się na szeroko pojętej profilaktyce. Należy przede wszystkim zapobiegać przyczynom chorób, a nie tylko naprawiać ich skutki. Choroby należy wykrywać możliwie wcześnie, kiedy ich leczenie może być tańsze i skuteczniejsze – w tym celu należy wzmocnić rolę badań okresowych i przesiewowych. Należy poprawiać warunki pracy w kierunku poprawy stanu BHP i zapewnienia równowagi między pracą a czasem wolnym. Należy dbać o jakość środowiska, wspierać rolnictwo ekologiczne oraz dostępność zdrowej żywności. Tym, którzy chorują, należy zagwarantować powszechny i równy dostęp do opieki zdrowotnej, zapisany w Konstytucji RP i należący do uniwersalnych praw człowieka.

2. Wskaźniki zdrowia publicznego są dziś w Polsce alarmujące: należymy do najbardziej schorowanych społeczeństw w Unii Europejskiej. Jesteśmy w smutnej czołówce, jeśli chodzi o próchnicę i choroby serca, a późne wykrywanie nowotworów utrudnia ich skuteczne leczenie. Tymczasem kolejne rządy prowadzą politykę nastawioną na ograniczanie zaspokajania potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Opieka medyczna nie obejmuje też całego społeczeństwa – według danych GUS aż 16% z nas nie chodzi do lekarza z powodu zbyt wysokich kosztów. Zbyt niska jest składka zdrowotna, podobnie jak udział wydatków na ochronę zdrowia w PKB, zbyt małą część środków na ochronę zdrowia wydaje się na prewencję i profilaktykę.

3. Kompleksowa profilaktyka to przede wszystkim lepsza edukacja społeczeństwa, poprawa warunków pracy i ochrona środowiska. Ważną rolę w promowaniu zdrowia powinien odgrywać system edukacyjny. W każdej szkole co najmniej 1/3 żywności używanej w stołówkach powinna pochodzić z upraw ekologicznych, a wszystkim, którzy będą tego chcieli, należy umożliwić spożywanie posiłków wegetariańskich. Zadbamy o dostęp do opieki lekarskiej i stomatologicznej w placówkach edukacyjnych, o powszechną i wolną od zideologizowania edukację seksualną, o kontrolę reklam produktów żywnościowych towarzyszących telewizyjnym programom dla dzieci. Profilaktyka to również powszechna dostępność urządzeń i infrastruktury sportowej oraz zmiana traktowania wychowania fizycznego w szkole poprzez zniesienie ocen, odstraszających słabsze fizycznie uczennice i uczniów od uczestnictwa. Jesteśmy przekonani, że lepiej zapobiegać, niż leczyć, dlatego domagamy się ujęcia w Narodowym Planie Promocji Zdrowia całości działań publicznych w tym zakresie. Do koszyka świadczeń gwarantowanych wprowadzimy pulę corocznych badań zdrowotnych, dodatkowo dostosowaną do płci, wieku, trybu i środowiska życia, a także potencjalnych przypadłości genetycznych.

4. W ramach działań profilaktycznych Ministerstwo Zdrowia powinno dofinansowywać takie inicjatywy, jak na przykład mobilne stacje krwiodawstwa, mammograficzne, badań moczu itp., kursujące także do mniejszych ośrodków. Część budżetu prozdrowotnego powinna też trafić w wyniku otwartych konkursów do wydawców prasowych, nadawców radiowych i telewizyjnych promujących zdrowy tryb życia poprzez kampanie reklamowe lub też magazyny medyczne.

Profilaktyka chorób nowotworowych ze względu na wysoką zachorowalność powinna być jednym z priorytetów polityki zdrowotnej, dostęp do badań profilaktycznych powinien być zapewniony na równych zasadach. Proponujemy edukację seksualną w szkołach, która uświadomi dziewczynkom i chłopcom konieczność dbania o własne zdrowie, kampanie zachęcające kobiety do poddawania się profilaktycznym badaniom mammograficznym i cytologicznym oraz podobne kampanie adresowane do mężczyzn, żeby zwiększyć wczesną wykrywalność nowotworów jąder i prostaty.

5. Będziemy stopniowo zwiększać udział nakładów na służbę zdrowia. Dodatkowe środki będą służyć wzrostowi wynagrodzeń personelu medycznego i inwestycjom w profilaktykę zdrowotną. Doprowadzimy do wzrostu wynagrodzeń pielęgniarek, których rola w społeczeństwie wraz z jego starzeniem się będzie wzrastać. Już dziś zatrudnienie jest zbyt niskie. Na 1000 mieszkańców przypada dziś w Polsce jedynie 5 pielęgniarek – zbyt mało w stosunku do potrzeb i znacznie mniej niż w krajach takich jak Czechy, Francja, Niemcy czy Wielka Brytania. Niskie płace i przeciążenie pracą sprawiają, że zawód pielęgniarki nie przyciąga dziś wystarczająco wielu osób, by zapewnić odtworzenie nawet tego niskiego poziomu zatrudnienia w następnych pokoleniach. Niezbędny wzrost nakładów na zdrowie publiczne musi wiązać się z uszczelnieniem wszystkich wydatków związanych z szara lub czarną strefą w istniejącym systemie opieki zdrowotnej (jak na przykład przetrzymywanie pacjentów w szpitalach dla zdobycia refundacji z NFZ, zawyżone ceny leków).

6. Uważamy, że państwo ma obowiązek zachować pełną kontrolę publiczną nad standardami i obowiązującymi procedurami medycznymi, w tym standardem jakościowym świadczenia usług medycznych. W odniesieniu do usług refundowanych wymagania jakościowe powinny obejmować także standardy dostępności usługi: NFZ powinien mieć obowiązek zakontraktowania na danym terenie takiej liczby usług danego rodzaju, aby zagwarantować ich dostępność w godziwym czasie. Do ustawy o NFZ wprowadzimy zapis, zobowiązujący Sejm do rozliczania NFZ nie tylko z wykonania budżetu, ale także z powszechnej dostępności usług medycznych.

7. Zieloni opowiadają się za wysokiej jakości publiczną ochroną zdrowia, w tym za publicznymi szpitalami. Taka organizacja lecznictwa najlepiej służy stopniowemu podnoszeniu jakości życia i zdrowiu obywatelek i obywateli. Jest także zgodna z zasadą zrównoważonego rozwoju społecznego. Prywatyzacja szpitali, schowana pod płaszczykiem oddania ich w ręce samorządów, może spowodować wzrost kosztów leczenia pacjentek i pacjentów, zmniejszenie liczby łóżek szpitalnych, redukcje zatrudnienia oraz faktyczny podział szpitali na dostępne dla różnych warstw społecznych. Stanowisko to opieramy na złych doświadczeniach Hamburga i Wielkiej Brytanii, w której partnerstwo publiczno-prywatne doprowadziło do wzrostu kosztów funkcjonowania narodowego ubezpieczyciela zdrowotnego NHS. Prywatyzacja stanowi zagrożenie dla równego dostępu do służby zdrowia finansowanej ze środków publicznych. Każdy obywatel, bez względu na status materialny, powinien mieć równy dostęp do służby zdrowia finansowanej ze środków publicznych. To podstawowe prawo jest zagwarantowane w art. 68 ust. 2 Konstytucji RP i domagamy się jego faktycznej realizacji.

8. Pracownicy placówek służby zdrowia, związki zawodowe oraz organizacje zajmujące się prawami pacjentek i pacjentów powinny mieć możliwość zasiadania we władzach placówek, dzięki czemu zwiększy się ich wpływ na podejmowane przez nie decyzje i na kierunek ich rozwoju.

9. Poszerzymy i wzmocnimy ochronę praw pacjenta w systemie ochrony zdrowia. Organizacje pozarządowe działające w interesie pacjentów powinny być włączone jako strona we wszelkich negocjacjach publicznych dotyczących reform służby zdrowia. Na opakowaniach leków przeciwbólowych i innych bez recepty powinna pojawić się informacja o szkodliwości nadmiernego ich używania. Utrzymamy obecne przepisy dotyczące możliwości reklamowania leków, uszczelnimy też system dopuszczania ich na polski rynek i ich dodawania na listę refundacyjną. Opowiadamy się za kształceniem medycznym uwzględniającym dbałość o dobro pacjenta.

10. Zakres świadczeń związanych z opieką okołoporodową powinien obejmować bezpłatne znieczulenie podczas porodu, jeśli pacjentka sobie tego zażyczy. Postulujemy zwiększenie dostępności bezpłatnych szkół rodzenia. Prawo do bezpłatnego znieczulenia powinno obejmować wszelkie bolesne zabiegi. Doprowadzimy do częściowej refundacji środków antykoncepcyjnych i zabiegów jako przejawu prawdziwej polityki prodzietnej, zapewniającej świadome i chciane rodzicielstwo. Jesteśmy za prawem kobiety do wyboru do końca 3 miesiąca ciąży. Lekarz odmawiający wykonania zabiegu aborcyjnego miałby obowiązek niezwłocznego wskazania lekarza, który przeprowadzi zabieg w tym samym powiecie w ww. terminie.

11. Jesteśmy za wysoką akcyzą na wyroby tytoniowe i za ograniczaniem możliwości palenia do wydzielonych obszarów. Sprzeciwiamy się liberalizacji przepisów dotyczących możliwości reklamowania wyrobów tytoniowych oraz sponsorowania przez nie wydarzeń sportowych. Promocja sportu i form aktywnego wypoczynku powinna pochodzić z akcyzy na wyroby tytoniowe i alkoholowe. Opowiadamy się za depenalizacją posiadania niewielkiej ilości narkotyków na własny użytek, których użytkowanie w przestrzeni publicznej podlegałoby obostrzeniom analogicznym do stosowanych wobec tytoniu. Substancje psychoaktywne, zwłaszcza kanabiole posiadające wartość terapeutyczną powinny mieć status legalnych leków.

12. Osobom starszym często przychodzącym do lekarza powinno zapewnić się opiekę pielęgniarsko-socjalną, łączącą dbanie o ich dobry stan zdrowia fizycznego i umysłowego z podstawową pomocą życiową, co jest tańszą alternatywą dla hospitalizacji.

13. Opowiadamy się za prawną dopuszczalnością eutanazji dla osób nieuleczalnie chorych, które będąc w pełni władz umysłowych wyraziły zdecydowaną wolę zakończenia swojego życia.

14. Szczególną uwagę poświęcimy zdrowiu umysłowemu, promując wychodzenie ze schorzeń poprzez pracę, darmowe porady psychologiczne i kampanie społeczne. Ważną rolę odgrywać też będzie promowanie odpowiedzialnego spożycia alkoholu i umożliwianie powrotu do społeczności osobom dotychczas cierpiącym z powodu nadużywania alkoholu, z poszanowaniem dla kontekstu społecznego i ekonomicznego.

15. Uważamy, że badania nad nowymi lekami powinny przede wszystkim być nastawione na lepsze zaspokajanie potrzeb zdrowotnych ludzi, a nie tylko na wytworzenie leków, które przyniosą większe zyski. W dziedzinie badań farmaceutycznych uważamy za pilną potrzebę wprowadzenia nadzoru opartego na zasadach przejrzystości oraz prawa do informacji w przypadkach komercyjnego testowania leków na pacjentach.

Dziś często dzieje się tak, że kilka firm prowadzi równolegle badania nad tym samym lekiem, a dążenie do wyprzedzenia konkurencji przeważa nad celem, jakim powinno być odkrywanie nowych potrzebnych leków. W wielu krajach wysokie ceny leków wciąż stanowią barierę dla osób, którym mogłyby uratować życie lub zdrowie. Dlatego w polityce europejskiej i zagranicznej będziemy współpracować z ruchem na rzecz zniesienia lub ograniczenia patentów farmaceutycznych i przejęcia odpowiedzialności za badania farmaceutyczne przez sektor publiczny. Będziemy również dążyć do tego, aby dostępność leków i terapii w krajach rozwijających się nie była podporządkowana regułom komercyjnym, lecz wynikała z zasad globalnej sprawiedliwości.

16. Opowiadamy się za wprowadzeniem zakazu przyjmowania przez lekarzy wszelkich świadczeń od jakichkolwiek instytucji związanych z branżą farmaceutyczną, w postaci czy to szkoleń połączonych z atrakcyjnymi wycieczkami czy to katalogów, bezpłatnych próbek lub innych tego rodzaju „gadżetów”. Okresowe szkolenia dotyczące leków mogą być przeprowadzane na podstawie informacji przekazywanych przez firmy farmaceutyczne wyłącznie przez stosowne organy państwa.