Kto chce nam odebrać studia?

Minęły eurowybory, więc można już nieśmiało pokazywać przykre reformy. Dopiero co pisałem o pomysłach Jerzego Hausnera na rozprawienie się z kulturą (oczywiście pod szczytnymi hasłami zwiększenia dostępu do kultury), a już wypływają na wierzch pomysły przybyłej z prywatnego szkolnictwa wyższego minister Barbary Kudryckiej. W ramach zwiększania dostępności studiów myśli ona o wprowadzeniu odpłatności za studiowanie więcej niż jednego kierunku. Ma się do tego wykorzystać sławetne dziecko procesu bolońskiego, czyli punkty ECTS - ktoś lub ktosia dostanie określoną ich pulę, wystarczającą na zaliczenie pięcioletniego, dwustopniowego cyklu szkolnictwa wyższego, z drobnym "bonusem", umożliwiającym jednorazową pomyłkę w wyborze studiów, do poprawy w przeciągu semestru. A że niektóre kierunki oferują ceny dość nieziemskie za studia płatne (np. prawo na UW 7 tysięcy złotych za rok), pojawia się kwestia sprawiedliwości obecnego systemu, jak również proponowanych zmian.

Owa "wielka patologia" studiowania na więcej niż na jednym kierunku dotyczy raptem co dziesiątego studenta i studentki, część z nich (jeśli rzeczywiście są oni tymi "zamożnymi, co studiują bezpłatnie, blokując miejsca biednym a zdolnym", jak zdarza się nam słyszeć w mediach) zapewne za dodatkowe studia zapłaci, więc ilość zwolnionych miejsc nie będzie powalać na kolana. Szkodliwy precedens w postaci dalszego ograniczania prawa do bezpłatnej nauki prezentuje się jako zbawienie dla szkolnictwa wyższego. Jakoś nikomu z władz nie przyszedł do głowy pomysł odwrotny, który znacznie bardziej świadczyłby o trosce o "ubogich a zdolnych" - wprowadzenia bezpłatnych studiów wieczorowych i zaocznych. Koszty, jak zauważył Bartosz Machalica w felietonie na stronie "Krytyki Politycznej", to mniej niż państwo straciło na niedawnej obniżce składki rentowej. O tym za głośno się nie mówi - łatwiej ludziom obniżać podatki, by potem brali kredyty studenckie i "napędzali koniunkturę", zamiast zapewnić im darmową edukację...

Najgorsze w tym wszystkim jest to, że szczytne hasła rządu stają tak jaskrawo w sprzeczności z zasadami, którymi rzekomo się kieruje. Jedną z nich jest dbanie o podnoszenie poziomu kapitału społecznego. Kto plus minus orientuje się w rynku pracy ten wie, że jeden kierunek studiów wyższych nie daje już gwarancji zdobycia pracy marzeń. W czasach mozolnej budowy społeczeństwa informacyjnego dostęp do wiedzy jest koniecznością i decyduje w dużej mierze o życiowym sukcesie lub porażce. Ograniczanie tego prawa pod pretekstem ochrony przed "wiecznymi studentami" przypomina ograniczanie praw obywatelskich pod płaszczykiem walki z terroryzmem.

Niestety, strategia Kudryckiej może zostać uznana przez część środowiska studenckiego za emancypacyjną. Grupa najbardziej przy wszelkich wyborach wspierająca Platformę Obywatelską w dużej mierze dziś musi za studia płacić. "Wieczorowcy" i "Zaoczniacki" mogą dojść do wniosku, że skoro oni płacą, to "Dzienne i Dzienni" również powinni. To jednak droga w dół, podczas gdy potrzeba nam raczej równania w górę. Już dziś zjawisko studentka czy studenki studiów stacjonarnych łączących naukę z pracą z powodu finansowej konieczności nie należy do rzadkości. Kto wie, czy dla części z tych osób darmowe studia wieczorowe nie byłyby atrakcyjną alternatywą, bo dziś konieczność płacenia za nie tworzy błędne koło braku pieniędzy. Zmuszanie młodych ludzi do brania kredytu na swoją naukę - już na samym początku dorosłego życia obciążanie konta - dla mnie wydaje się dość specyficznym sposobem na promowanie nauki.

Nie dajmy sobie po raz kolejny mówić, że na tego typu propozycje nie ma alternatywy. Są - trzeba tylko chcieć je widzieć. Darmowe studia nie są luksusem, a ich ograniczanie w epoce społeczeństwa informacyjnego jest strzelaniem sobie w stopę. Zapewne nie pierwszy i nie ostatni, sądząc po niewielkim poziomie poruszenia z tytułu coraz bardziej dziwacznych pomysłów PO.